Ağ yönetiminde DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol), istemci cihazlara IP adresi, ağ geçidi ve DNS gibi bilgileri otomatik olarak dağıtarak işleri büyük ölçüde kolaylaştırır. Ancak bu işlemin perde arkasında kritik bir detay daha vardır: kira süresi (lease time). Peki DHCP kira süresi tam olarak nedir, nasıl çalışır ve hangi durumlarda ayarlanmalıdır?
DHCP Kira Süresi Nedir?
DHCP kira süresi, bir istemciye tahsis edilen IP adresinin geçerlilik süresidir. Bu süre boyunca cihaz, aynı IP adresini kullanabilir. Süre dolduğunda ise cihaz, ya adresi yeniler ya da yeni bir IP adresi talep eder.
Örneğin, bir cihaz için kira süresi 24 saat olarak ayarlandıysa, bu süre boyunca o IP adresini kullanabilir. 12. saatte (yarı sürede) cihaz DHCP sunucusuna bağlanarak adresi yenilemeye çalışır. Eğer başarılı olursa, süre sıfırlanır ve yeniden 24 saatlik bir sayaç başlar.
Neden Önemlidir?
Kira süresi, ağ verimliliğini ve adres havuzunun yönetimini doğrudan etkiler. Aşağıdaki senaryolarda kritik rol oynar:
- Yoğun kullanıcı trafiği olan ortamlarda (örneğin misafir Wi-Fi), kısa kira süreleri sayesinde IP adresleri hızlıca geri kazanılır.
- Sabit cihazlara sahip küçük ofislerde, uzun kira süreleriyle DHCP trafiği azaltılır.
- Mobil cihazların sık değiştiği ortamlarda, daha kısa sürelerle dinamik adres yönetimi sağlanır.
Kira Süresi Ne Kadar Olmalı?
DHCP kira süresi, ağın kullanım senaryosuna göre belirlenmelidir:
| Ortam Türü | Önerilen Kira Süresi |
|---|---|
| Misafir Ağı / Hotspot | 30 dakika – 2 saat |
| Kurumsal Ağ | 1 gün – 7 gün |
| Sunucular / Sabit IP cihazlar | Statik IP tercih edilir |
| Ev Ağı | 24 saat – 3 gün |
Bu değerler varsayımsal olup, ağ altyapınızın büyüklüğü ve cihaz sayısına göre özelleştirilmelidir.
DHCP Kira Süresi Boyunca İstemci ile Sunucu Arasındaki Haberleşme Süreci
Bir cihaz (istemci), DHCP sunucusundan IP adresi almak istediğinde ve kira süresi boyunca şu adımlar gerçekleşir:
1. DHCP DISCOVER – İstemci, IP adresi arar
Cihaz ağa ilk bağlandığında, herhangi bir IP adresi yoktur. Yayın (broadcast) yoluyla DHCP DISCOVER paketi gönderir. Bu, “bana bir IP adresi verebilecek sunucu var mı?” anlamına gelir.
2. DHCP OFFER – Sunucu IP adresi önerir
DHCP sunucusu, adres havuzundan uygun bir IP seçerek yanıt verir. Bu yanıta DHCP OFFER denir. İçinde önerilen IP adresi, alt ağ maskesi, ağ geçidi, DNS ve kira süresi bilgileri bulunur.
3. DHCP REQUEST – İstemci, teklifi kabul eder
İstemci, gelen tekliflerden birini seçer ve “bu IP’yi istiyorum” anlamında DHCP REQUEST mesajı gönderir. Bu istek de yine yayın şeklindedir.
4. DHCP ACK – Sunucu onaylar ve kira başlar
Sunucu, istemcinin isteğini onaylayan DHCP ACK mesajını yollar. Bu mesaj ile birlikte kira süresi başlar ve istemci, belirtilen süre boyunca IP adresini kullanmaya başlar.
Kira Süresi Devam Ederken – Yenileme Süreci
Kira süresi başladıktan sonra, belirli eşiklerde istemci IP adresini yenilemeye çalışır. Bu da aşağıdaki zaman çizelgesiyle işler:
| Zaman | Aşama | Açıklama |
|---|---|---|
| T1 zamanı (%50) | Yenileme Başlatılır | Kira süresinin %50’si dolduğunda istemci, DHCP sunucusuna unicast olarak DHCP REQUEST gönderir. Amaç adresi aynı şekilde kullanmaya devam etmektir. |
| T2 zamanı (%87.5) | Yenileme Tekrarı | Eğer ilk deneme başarısız olduysa, bu kez başka sunuculara da yayın (broadcast) yapılır. |
| Kira Süresi Sonu | Adres Kullanımı Sona Erer | Sunucudan yanıt alınamazsa, IP adresi bırakılır ve süreç baştan başlar (DISCOVER). |
Not: Yenileme süreci gizli şekilde arka planda olur. Kullanıcı bunu genelde fark etmez.
Teknik Bir Örnek: Kira Süresi 24 Saatse…
- Saat 0:00 → IP alınır. Süre başlar.
- Saat 12:00 → (T1) İlk yenileme isteği gönderilir.
- Saat 21:00 → (T2) Eğer yanıt gelmediyse, yayın yoluyla tekrar istenir.
- Saat 24:00 → Eğer hiçbir yanıt yoksa IP bırakılır, DISCOVER yeniden başlar.
Sıkça Sorulan Sorular
IP süresi dolarsa ne olur?
Cihaz, DHCP sunucusundan adresi yenileyemezse, eski adresi bırakır ve yeni bir IP almak için tekrar DHCP sürecini başlatır.
Cihaz kapalıyken kira süresi dolar mı?
Evet. DHCP sunucusu, süreyi cihaza bağlı olmadan saymaya devam eder. Süre dolunca IP adresi havuza geri döner.
Uzun kira süresi mi, kısa mı?
Kısa süreler IP geri dönüşümünü hızlandırır ancak DHCP trafiğini artırır. Uzun süreler ise DHCP yükünü azaltır ama IP sıkıntısı yaşanabilir.
Sonuç
DHCP kira süresi, ağdaki IP adreslerinin etkin yönetimini sağlayan kritik bir parametredir. İstemci ve sunucu arasındaki bu kira süresi mekanizması, ağınızın esnek, verimli ve sorunsuz çalışması için mutlaka optimize edilmelidir. Kira süresinin amacına ve ağ yapısına uygun olarak ayarlanması, hem IP havuzunun etkin kullanılmasını sağlar hem de ağ performansını iyileştirir.
DHCP Snooping ile ilgili paylaşımı buradan inceleyebilirsiniz.
